Ο πόνος στη μέση - η οσφυαλγία αποτελεί ένα πολύ κοινό σύμπτωμα της ενήλικης ζωής, με τον γυναικείο πληθυσμό να κινδυνεύει περισσότερο συγκριτικά με τον ανδρικό πληθυσμό. Η οσφυαλγία αποτελεί ουσιαστικά τον επίσημο ιατρικό όρο, ο οποίος χρησιμοποιείται για να περιγράψει τον πόνο στη μέση. Η σύνθετη αυτή λέξη προκύπτει ετυμολογικά από το “άλγος”, που σημαίνει πόνος και την αρχαία λέξη “οσφύς” η οποία σημαίνει μέση. Η οσφυαλγία είναι τόσο συχνή, ώστε αποτελεί την πρώτη αιτία επίσκεψης στον γιατρό ο οποίος ειδικεύεται στις παθήσεις της σπονδυλικής στήλης και τον πιο συχνό λόγο απουσίας από την εργασία και τις καθημερινές δραστηριότητες.
Τα αίτια που συνδέονται με την οσφυαλγία ποικίλλουν και μπορεί να διαφέρουν από ασθενή σε ασθενή, όπως και τα συμπτώματα που συνοδεύουν τον πόνο στη μέση. Η διάγνωση της οσφυαλγίας έχει ως στόχο να εντοπιστεί το αίτιο ή τα αίτια τα οποία ευθύνονται για τον πόνο στην περιοχή της μέσης και, ανάλογα, με αυτά θα γίνει και ο σχεδιασμός του εξατομικευμένου, πάντα, θεραπευτικού πλάνου. Στην πλειονότητα των περιπτώσεων, η αντιμετώπιση του πόνου στη μέση είναι συντηρητική, γίνεται δηλαδή μη χειρουργικά. Η χειρουργική επέμβαση σπάνια αποτελεί την πρώτη επιλογή του γιατρού σε περιπτώσεις οσφυαλγίας. Το χειρουργείο συστήνεται ως η τελευταία λύση σε ασθενείς στους οποίους τα συντηρητικά μέσα δεν είχαν τα αναμενόμενα αποτελέσματα.
Ένας ασθενής με οσφυαλγία μπορεί να παρατηρήσει πόνους στη μέση χαμηλά ή σε διάφορα σημεία της περιοχής, είτε αριστερά είτε δεξιά. Ανάλογα με τον χρόνο που θα διαρκέσουν τελικά τα συμπτώματα που θα εμφανίσει κάθε ασθενής, ο πόνος στη μέση κατηγοριοποιείται ως εξής:
● σε οξεία οσφυαλγία: Η οξεία οσφυαλγία αναφέρεται σε συμπτώματα τα οποία δεν ξεπερνούν σε διάρκεια τις τέσσερις εβδομάδες. Πολύ συχνά τα διάφορα συμπτώματα υποχωρούν από μόνα τους ή με τη βοήθεια κάποιου συντηρητικού μέσου.
● σε υποξεία οσφυαλγία: Στην υποξεία οσφυαλγία, τα συμπτώματα διαρκούν τουλάχιστον έναν μήνα αλλά όχι περισσότερο από δώδεκα εβδομάδες. Και σε αυτή την περίπτωση, οι ασθενείς θα ακολουθήσουν ένα συντηρητικό πλάνο αντιμετώπισης, το οποίο θα αποδειχθεί πλήρως αποτελεσματικό.
● σε χρόνια οσφυαλγία: Η διάρκεια των συμπτωμάτων είναι, πλέον, μεγαλύτερη των τριών μηνών. Στην κατηγορία αυτή ανήκουν ασθενείς, οι οποίοι, παρά τις συντηρητικές μεθόδους θεραπείας που ακολούθησαν, δεν κατάφεραν να αντιμετωπίσουν αποτελεσματικά τα συμπτώματα. Για κάποιους από αυτούς, η θεραπευτική λύση θα δοθεί με τη διενέργεια χειρουργικής επέμβασης.
Τα βασικά συμπτώματα, τα οποία συνδέονται με την οσφυαλγία, αφορούν εξ’ ορισμού τον πόνο στη μέση. Ο πόνος αυτός ενδέχεται να προκαλείται υπό διαφορετικές συνθήκες, με χαρακτηριστικές τις εξής:
● όταν ο ασθενής είναι ξαπλωμένος για πολλές ώρες
● όταν ο ασθενής κάθεται για πολλές ώρες
● κατά την άρση βαριών αντικειμένων
● κατά το στρίψιμο του κορμού
● κατά το σκύψιμο
Ωστόσο, ο πόνος στη μέση ενδέχεται να προκαλέσει και μια σειρά από άλλα συμπτώματα, τα οποία επηρεάζουν σε πολύ μεγάλο βαθμό τη λειτουργικότητα και την ποιότητα ζωής του ασθενή. Τέτοια συμπτώματα είναι:
● ο πόνος στο πόδι (σε διάφορα σημεία του ποδιού)
● ο μυϊκός σπασμός
● η δυσκαμψία
● η αίσθηση του μουδιάσματος στη μέση ή τα πόδια
● η αδυναμία
● η αύξηση της θερμοκρασίας του σώματος (δέκατα και πυρετός)
Τα αίτια για την οσφυαλγία, τον πόνο στη μέση, αφορούν μια σειρά από κακώσεις ή παθήσεις της σπονδυλικής στήλης κατά κύριο λόγο. Η οσφυαλγία, άλλωστε, δεν είναι νόσος αλλά ένα σύμπτωμα μέσω του οποίου εκφράζεται ένα ευρύ φάσμα παθήσεων ή κακώσεων. Η πιο συχνή αιτία της οσφυαλγίας είναι οι μυοσυνδεσμικές κακώσεις, θλάσεις ή σπασμοί, το λεγόμενο λουμπάγκο (lumbago), που φτάνουν μέχρι και το 90% των περιπτώσεων.
Άλλες συχνές αιτίες, οι οποίες φαίνεται πως συνδέονται άμεσα με τον πόνο στη μέση, είναι οι παρακάτω:
● ο δισκογενής πόνος (ο εκφυλισμένος μεσοσπονδύλιος δίσκος)
● η οστεοαρθρίτιδα των σπονδυλικών αρθρώσεων και η αρθρίτιδα συνολικά
● η δισκοκήλη (η κήλη του μεσοσπονδύλιου δίσκου)
● οι διάφοροι όγκοι της σπονδυλικής στήλης
● το ανεύρυσμα της κοιλιακής αορτής
● η ρευματοειδής και η αγκυλοποιητική σπονδυλαρθρίτιδα
● η σπονδυλική στένωση
● η σπονδυλολίσθηση
● το διάστρεμμα και οι διάφορες διατάσεις των μυών ή των συνδέσμων
● η ισχιαλγία
● τα διάφορα μυϊκά προβλήματα
● κάποιος τραυματισμός στην περιοχή
● οι παραμορφώσεις της σπονδυλικής στήλης (η σκολίωση, η κύφωση και η λόρδωση)
● οι πέτρες στα νεφρά
● κάποια λοίμωξη
Πέρα από τα αίτια, για τα οποία έγινε λόγος προηγουμένως, υπάρχουν ορισμένοι παράγοντες οι οποίοι, συνδυαστικά πολλές φορές και με τις προαναφερθείσες αιτίες, μπορεί να συμβάλλουν στην πρόκληση πόνου στη μέση.
Οι συνηθέστεροι παράγοντες κινδύνου στην περίπτωση του πόνου στη μέση είναι οι εξής:
● οι δεκαετίες των 30 και 40: Βάσει στατιστικών, οι άνθρωποι που διανύουν την τρίτη και τέταρτη δεκαετία της ζωής τους έχουν αυξημένες πιθανότητες ανάπτυξης οσφυαλγίας. Αυτό ασφαλώς δεν σημαίνει πως άνθρωποι μικρότερης ηλικίας αποκλείεται να εμφανίσουν πόνο στη μέση, ειδικά όταν συνυπάρχουν και παράγοντες όπως η πολύωρη καθιστική στάση σε καθημερινή βάση ή η έλλειψη σωματικής άσκησης.
● το γυναικείο φύλο: Συγκριτικά με τους άνδρες, οι γυναίκες φαίνεται να διατρέχουν πολύ μεγαλύτερο κίνδυνο εμφάνισης πόνου στη μέση, ειδικά αν διανύουν την 3η ή 4η δεκαετία της ζωής τους, όπως αναφέρθηκε και προηγουμένως.
● ο καθιστικός τρόπος ζωής: Η πολύωρη καθιστική στάση σε καθημερινή βάση ενισχύει την πιθανότητα να προκληθεί πόνος στη μέση. Για τον λόγο αυτό, άλλωστε, η οσφυαλγία αποτελεί μια πολύ συχνή πάθηση σε ανθρώπους με δουλειές γραφείου. Σε αυτό συμβάλλει και ο συνδυασμός με την έλλειψη σωματικής άσκησης από την καθημερινότητα, η ένταξη της οποίας συστήνεται πάντα στο πλαίσιο της αντιμετώπισης του πόνου στη μέση συντηρητικά.
● η συστηματική άρση μεγάλου βάρους: Ειδικά οι εργαζόμενοι σε κλάδους όπου απαιτείται συνεχώς άρση βαριών φορτίων κινδυνεύουν περισσότερο να αναπτύξουν οσφυαλγία. Στην κατηγορία αυτή μπορούν να ενταχθούν και αθλητές άρσης βαρών ή άνθρωποι οι οποίοι σηκώνουν αυξημένο βάρος στο πλαίσιο του προγράμματος γυμναστικής που ακολουθούν.
● η εγκυμοσύνη: Λόγω της χαλάρωσης και του τεντώματος των συνδέσμων στην περιοχή της μέσης από τις διάφορες ορμόνες, οι οποίες παράγονται κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης, οι γυναίκες έχουν αυξημένες πιθανότητες εμφάνισης οσφυαλγίας.
● η παχυσαρκία: Η παχυσαρκία, καθώς και η απότομη και μεγάλη αύξηση του σωματικού βάρους, συγκαταλέγονται επίσης στους παράγοντες κινδύνου που αφορούν την οσφυαλγία - τον πόνο στη μέση. Για τον λόγο αυτό, σε πολλές περιπτώσεις, η σύσταση για μείωση του σωματικού βάρους είναι μέρος ενός θεραπευτικού πλάνου με συντηρητικά μέσα.
Σε αρκετές περιπτώσεις, ο πόνος στη μέση είναι κάτι το οποίο δεν κρατάει για μεγάλο χρονικό διάστημα και, εφόσον δεν ταλαιπωρεί πολύ τον ασθενή, είναι κάτι το οποίο δεν χρειάζεται να τον ανησυχήσει περαιτέρω. Ωστόσο, υπάρχουν ορισμένες περιπτώσεις οσφυαλγίας για τις οποίες συστήνεται η άμεση επίσκεψη στον γιατρό. Τέτοιες περιπτώσεις είναι οι παρακάτω:
● ο πόνος εξακολουθεί να ταλαιπωρεί τον ασθενή για πολλές μέρες, παρά τη λήψη απλών παυσίπονων φαρμάκων
● ο πόνος εντοπίζεται και στο πόδι, εκτός από την περιοχή της μέσης
● ο ασθενής αισθάνεται το πόδι του να μουδιάζει
● ο ασθενής νιώθει το πόδι του να παραλύει
● ο ασθενής παρατηρεί μείωση του σωματικού του βάρους, χωρίς να δικαιολογείται κάπως
● ο ασθενής πάσχει από οστεοπόρωση
● ο πόνος στην περιοχή της μέσης δεν υποχωρεί το βράδυ
● ο πόνος στη μέση είναι τόσο έντονος ώστε ο ασθενής ξυπνάει από τον ύπνο του κατά τη διάρκεια της νύχτας
● ο πόνος στη μέση δεν ξεκίνησε τυχαία, αλλά έπειτα από κάποιο ατύχημα (π.χ. πέσιμο)
● ο ασθενής εμφανίζει προβλήματα στην ούρηση ή και την αφόδευση
● ο ασθενής αντιμετωπίζει πρόβλημα με τη σεξουαλική λειτουργία του
● η θερμοκρασία σώματος του ασθενή είναι σταθερά ανεβασμένη, χωρίς άλλο προφανή λόγο
Η ακριβής διάγνωση του αιτίου της οσφυαλγίας ακολουθεί μια κλιμάκωση που περιλαμβάνει τα παρακάτω βήματα:
1. Το πρώτο βήμα είναι να γίνει εξονυχιστική κλινική εξέταση του ασθενή με μυοσκελετική και νευρολογική αξιολόγηση, ενίοτε και αγγειολογική.
2. Στη συνέχεια, γίνεται λήψη του πλήρους ιατρικού ιστορικού για την καταγραφή των συμπτωμάτων, καθώς και των συνυπαρχουσών νόσων.
3. Ακολουθούν οι αιματολογικές εξετάσεις με ειδικούς δείκτες (ρευματολογικούς, αιματολογικούς κ.τ.λ.) για τον αποκλεισμό φλεγμονών, ρευματολογικών και ογκολογικών παθήσεων.
4. Η αξονική ή η μαγνητική τομογραφία αποτελεί το τέταρτο βήμα της διάγνωσης και πραγματοποιείται για να διαπιστωθεί αν υπάρχουν αλλοιώσεις στη σπονδυλική στήλη.
5. Στο τέλος της διαγνωστικής διαδικασίας έχουμε τη διενέργεια ενός triplex αγγείων για τον αποκλεισμό αγγειακών βλαβών.
Τα παραπάνω 5 βήματα αποτελούν τη βάση για να διαγνωστεί το αίτιο της οσφυαλγίας και ισχύουν για κάθε περίπτωση ασθενή. Ωστόσο, λόγω του ότι κάθε περίπτωση είναι μοναδική, ο γιατρός ενδεχομένως να διενεργήσει και επιπλέον εξετάσεις, όπως είναι το ηλεκτρομυογράφημα για παράδειγμα.
Είναι ιδιαιτέρως σημαντική η ανεύρεση της αιτίας η οποία έχει προκαλέσει τον πόνο στη μέση, έτσι ώστε να μπορέσει ο ειδικός στη σπονδυλική στήλη να θέσει το κατάλληλο πλάνο θεραπείας για τον εκάστοτε ασθενή.
Η θεραπεία του συμπτώματος της οσφυαλγίας είναι κατά βάση συντηρητική. Αυτό σημαίνει πως, σε ένα συντριπτικό ποσοστό, οι πάσχοντες δεν θα χρειαστεί να χειρουργηθούν. Το πρωτόκολλο θεραπείας το οποίο προτείνεται είναι εξαιρετικά αποτελεσματικό και περιλαμβάνει τα εξής:
● Χορήγηση αντιφλεγμονωδών, αναλγητικών και μυοχαλαρωτικών φαρμάκων.
● Σχεδιασμό ενός εξατομικευμένου κύκλου φυσικοθεραπειών, ανάλογα με την κατάσταση του εκάστοτε ασθενή.
● Κλινική κινησιολογία.
● Ενδοαρθρικές εγχύσεις αναλγητικών και αντιφλεγμονωδών παραγόντων, καθοδηγούμενες από ακτινοσκοπικό σύστημα πλοήγησης σε περιπτώσεις που η οσφυαλγία οφείλεται σε οστεοαρθρίτιδα.
● Επισκληριδίως αναλγητικές και αντιφλεγμονώδεις εγχύσεις.
● Αναθεώρηση του τρόπου ζωής του ασθενή με ελάττωση σωματικού βάρους, εφόσον είναι απαραίτητο, φυσική άσκηση (το pilates- reformer και η κολύμβηση βρίσκονται στην κορυφή των προτάσεων), διακοπή του καπνίσματος, μετριασμό της κατανάλωσης αλκοόλ, ορμονική ρύθμιση με τη βοήθεια του ενδοκρινολόγου και θεραπεία τυχόν αυτοάνοσων αρθρίτιδων από εξειδικευμένο ρευματολόγο.
● Εξισορρόπηση της ψυχικής σφαίρας διότι το stress, η κατάθλιψη και άλλα ψυχικά νοσήματα είτε εκλύουν είτε ευοδώνουν συμπτώματα, όπως η οσφυαλγία, ρίχνοντας τον ουδό δηλαδή το όριο αντίληψης του πόνου.
Η αντιμετώπιση της οσφυαλγίας - του πόνου στη μέση, όπως ήδη αναφέρθηκε, σε πολύ λίγες περιπτώσεις θα χρειαστεί να καταλήξει στη χειρουργική αίθουσα. Το χειρουργείο αποτελεί την ύστατη θεραπευτική λύση και επιλέγεται μόνο στην περίπτωση που όλα τα παραπάνω συντηρητικά μέσα αντιμετώπισης αποδειχθούν αναποτελεσματικά για τον ασθενή. Αν ο πόνος και τα λοιπά συμπτώματα επιμένουν και επιδεινώνονται ή αν εμφανιστούν συμπτώματα που μέχρι πρότινος δεν υπήρχαν, τότε η χειρουργική επέμβαση είναι εκείνη που δίνει τελικά τη λύση.
Ενημερωθείτε σήμερα σχετικά με την οσφυαλγία ή, πιο απλά, τον πόνο που εντοπίζεται χαμηλά ή ψηλά στην περιοχή της μέσης, είτε στην αριστερή μεριά είτε στη δεξιά. Μάθετε ό,τι είναι σημαντικό να γνωρίζετε αναφορικά με τη συγκεκριμένη πάθηση, επικοινωνήστε με τον νευροχειρουργό Δρ. Στέλιο Βλατάκη και κλείστε το ραντεβού σας για να πραγματοποιηθεί η απαραίτητη διάγνωση του αιτίου που την προκαλεί και να σχεδιαστεί το ιδανικό θεραπευτικό πλάνο για εσάς, το οποίο θα σας απαλλάξει από τα συμπτώματα και θα βελτιώσει την ποιότητα ζωής σας.
Προγραμματίστε το ραντεβού σας